ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ





Εδώ και πολλά χρόνια η παγκόσμια κοινότητα ασχολείται με το θέμα των δικαιωμάτων των παιδιών που προσφεύγουν 
στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Έχουν καταρτιστεί χάρτες για την κατοχύρωση τους και γίνεται προσπάθεια 
για ενθάρρυνση στην έμπρακτη εφαρμογή τους.
Η αναγνώριση ότι τα παιδιά έχουν δικαιώματα και δεν είναι απλώς παθητικοί αποδέκτες της φροντίδας και προστασίας 
των ενηλίκων, αποτελεί κεντρική θέση στη φιλοσοφία της Χάρτας των δικαιωμάτων των μικρών ασθενών.
Από το να είναι απλοί θεατές, μπορούν και πρέπει να ασκούν κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις αυτά τα δικαιώματα, 
συμμετέχοντας στις διαγνωστικές ή και θεραπευτικές αποφάσεις, που αφορούν τα ίδια.
Στις περισσότερες χώρες του κόσμου αλλά και στη Ελλάδα, η φωνή των παιδιών δεν ακούγεται. 
Η κοινωνία των ενηλίκων, όχι μόνο ανθίσταται, αλλά μπορεί να λεχθεί, ότι είναι και εχθρική στην προοπτική της 
συμμετοχής των παιδιών στην λήψη αποφάσεων που αφορούν τα ίδια. 
Για να επέλθει ουσιαστική αλλαγή, πρέπει να υπάρξει συντονισμένη δράση εκ μέρους των παιδιάτρων, νοσηλευτών 
ως και των λοιπών επαγγελματιών υγείας, να καταρτιστούν καινούργιοι κώδικες πρακτικής και να προωθηθούν 
πολιτικές καλής επί του πρακτέου επικοινωνίας. 
Η κατοχύρωση λοιπόν των δικαιωμάτων των ειδικών αυτών ασθενών, των παιδιών, είναι από την φύση της δύσκολη.
Τα άρθρα 5, 12, και 16 της Χάρτας των Δικαιωμάτων των Παιδιών, είναι αυτά που επηρεάζουν άμεσα τη καθημερινή 
ενάσκηση της Παιδιατρικής και των σχέσεων μεταξύ των γιατρών, νοσηλευτών αλλά και των άλλων συντελεστών υγείας.
Η Χάρτα των Δικαιωμάτων των Παιδιών, δεν δίνει στα παιδιά το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού ούτε της αυτονομίας, 
αλλά, ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ σε αυτά μία σειρά από δικαιώματα, μεταξύ των οποίων, το δικαίωμα να εκφράζουν τις απόψεις τους 
στη λήψη αποφάσεων, με συναίνεση σε διαγνωστικές και θεραπευτικές ιατρικές παρεμβάσεις, σε συνάρτηση βέβαια με 
την ψυχοσυναισθηματική ωριμότητας τους. Δηλαδή ανάλογα με την ηλικία, αλλά κυρίως βάσει των αναπτυσσομένων 
ικανοτήτων, ανάλογα με το επίπεδο κατανόησης, μπορούμε να τους μεταφέρουμε υπευθυνότητες για λήψη αποφάσεων 
και χορήγηση ή όχι συγκατάθεσης για εξέταση και θεραπεία .
Σε αρκετές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, η ηλικία για συγκατάθεση προς θεραπεία καθορίζεται από το νόμο στα 18 
και παρόλο πού πρέπει να τηρούμε τους νόμους, η φιλοσοφία της Χάρτας των Δικαιωμάτων των Παιδιών, απαιτεί από 
τους παιδίατρους, να αρχίσουν να αναγνωρίζουν το δικαίωμα της συμμετοχής των παιδιών στις αποφάσεις πού αφορούν 
την υγεία τους .
Πρέπει λοιπόν, να καθοδηγήσουμε τους γονείς, να αναγνωρίσουν την σημαντικότητα αυτής της ενεργοποίησης για λήψη 
αποφάσεων των παιδιών τους, αλλά και να τους βοηθήσουμε στο να διαχειριστούν την σύγκρουση μεταξύ των δικών τους 
δικαιωμάτων και των παιδιών τους.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, ότι τα δικαιώματα των γονιών και οι υπευθυνότητες τους, προϋπάρχουν για να προωθούν 
και να προστατεύουν τα δικαιώματα των παιδιών τους.
Επομένως, τα δικαιώματα των γονιών και οι ευθύνες τους, δεν μπορούν να έρχονται σε αντίθεση με τα δικαιώματα 
των δικών τους παιδιών. Αλλά, όταν ένα παιδί κατακτήσει την ωριμότητα και είναι σε θέση να τα διεκδικήσει για τον 
εαυτόν του, τότε, τα αντίστοιχα δικαιώματα και υπευθυνότητες των γονιών οφείλουν να υποχωρούν.

Στη καθημερινή πράξη, στη άσκηση της παιδιατρικής σε νοσοκομειακό, ιδιωτικό και κοινωνικό επίπεδο, προκύπτουν 
δικαιώματα των παιδιών, όπως αυτά παρατίθενται στα άρθρα15,12, και 16, της Χάρτας των Δικαιωμάτων των Παιδιών 
και αναλυτικά:

Άρθρο 5: Το δικαίωμα των παιδιών στο σεβασμό των αναπτυσσομένων ικανοτήτων τους

Άρθρο 12: Το δικαίωμα του παιδιού να ακούγεται με προσοχή και να λαμβάνεται η γνώμη του σοβαρά

Άρθρο 16: Το δικαίωμα της εξασφάλισης της ιδιωτικής ζωής του παιδιού και του απορρήτου των ιατρικών πράξεων.

Η εφαρμογή στη πράξη, των δικαιωμάτων των παιδιών, ξεκινά από τη προώθηση της συμμετοχής των ίδιων των παιδιών, 
στη φροντίδα της υγείας τους. Το παιδί πρέπει να συμμετέχει ενεργά στη δική του φροντίδα υγείας.

Η συμμετοχή αυτή επιφέρει θετικά αποτελέσματα, όπως:
          1.Αύξηση του σεβασμού του ίδιου του παιδιού στο άτομό του
          2.Ελάττωση του άγχους του, πραγματικό γεγονός, που βοηθάει άμεσα στη καλύτερη 
            συνεργασία στο θεραπευτικό σχήμα, αφού γνωρίζοντας για την κατάστασή του καθίσταται 
            απόλυτα συνεργάσιμο.
          3.Απόκτηση αυτοπεποίθησης, αφού εάν είναι μέσα στη διαδικασία της θεραπείας, δεν φοβάται ότι θα υποστεί κάτι 
             πού δεν γνωρίζει και δεν καταλαβαίνει,
          4.Αύξηση της υπευθυνότητας του για την δική του υγεία.

Πρέπει λοιπόν να αναπτυχθούν στρατηγικές προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι κατευθυντήριες γραμμές υπάρχουν. Στη πράξη όμως, πρέπει να αναπτυχθούν στρατηγικές πληροφόρησης, των οποίων 
ο τρόπος σύνταξης είναι θεμελιώδους σημασίας. Πλέον αυτών, απαιτείται εκπόνηση νέων παιδαγωγικών μεθόδων. 
Η πληροφόρηση πρέπει να δίνεται με τρόπο που το παιδί, ανάλογα με την ψυχοσυναισθηματική του ωριμότητα να μπορεί 
να καταλάβει. 
Ο τρόπος που θα χορηγηθεί η πληροφόρηση είναι καθοριστικός, πρέπει να χορηγείται κατά προτίμηση από άτομο που 
το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται, έτσι οι γονείς πρέπει να είναι συνεργάτες.


Κωδικοποιώντας την πρακτική της στρατηγικής που χρειάζεται να αναπτύξουμε για να προωθήσουμε την συμμετοχή 
των παιδιών στην φροντίδα υγείας τους βάσει των αρχών της Χάρτας των Δικαιωμάτων τους, πρέπει 
•Να αναπτύξουμε εύληπτα προγράμματα πληροφόρησης, επικεντρωμένα σε διάφορες ηλικιακές ομάδες παιδιών, 
 καθώς και σε διάφορες ομάδες ικανοτήτων για παιδιά ειδικών ικανοτήτων.
•Να αφιερώσουμε επαρκή χρόνο, να χορηγήσουμε πλήρεις εξηγήσεις στα παιδιά για την κατάστασή τους, τι τους 
  συμβαίνει, ποια θεραπεία τους προτείνουμε, ποιες προοπτικές θεραπείας είναι διαθέσιμες, ποιες είναι οι παρενέργειες 
  της αγωγής, όπως επίσης και το είδος και μέγεθος του  πόνου και της ενόχλησης.
•Να δώσουμε στα παιδιά την ευκαιρία να ρωτήσουν και αναπτύξουν το σκεπτικό τους, συνδιαλεγόμενοι μαζί τους 
  με ειλικρίνεια.
•Να διαθέσουμε στα παιδιά τον αναγκαίο χρόνο να σκεφτούν τι θέλουν.
•Να αναπτύξουμε τρόπους διαφύλαξης του απορρήτου.
•Να αναπτύξουμε τρόπους για συγκατάθεση στη θεραπεία, στα πλαίσια των νόμων
•Να εκπαιδεύσουμε το προσωπικό της κλινικής πάνω στη Χάρτα των δικαιωμάτων των παιδιών και των αποτελεσμάτων 
  της εφαρμογής τους.
•Να επεξεργαστούμε ένα Πίνακα των Δικαιωμάτων των Παιδιών και να το αναρτήσουμε εμφανώς σε όλους τους χώρους 
  υποδοχής και παροχής υπηρεσιών υγείας των παιδιών, νοσοκομεία, κλινικές, ιδιωτικά ιατρεία.

Όλοι οι παράγοντες που ασχολούνται με την προαγωγή της υγείας των παιδιών πρέπει να ενσωματώσουν την Χάρτα 
των δικαιωμάτων των παιδιών, όχι στα λόγια, αλλά στην πρακτική τους. Η παιδιατρική ειδικότητα πρωταρχικά, αλλά 
και όλες οι υπηρεσίες του υγειονομικού συστήματος και οι συντελεστές αυτού, συνεργατικά.
Θα μπορούσε εδώ κάποιος να αντιλέξει, ότι συζητούμε και αναλύουμε τα αυτονόητα. 
Όμως, η πρακτική έχει αποδείξει ότι συνήθως εκεί που χωλαίνουμε, είναι κυρίως στα αυτονόητα, ίσως, διότι το 
αυτονόητο δεν επαρκεί για να μας ωθήσει να ενεργήσουμε συλλογικά, για να εδραιώσουμε μία νέα θέση που 
θέλει τα παιδιά να είναι ενεργοποιημένα πάνω στη φροντίδα της υγείας τους όσο το δυνατόν νωρίτερα. 

Στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, υπήρξαν λίγες μόνο έμπρακτες εφαρμογές των δικαιωμάτων των παιδιών σε επίπεδο 
νοσοκομείου. Στο Παιδιατρικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου, «Ασκληπιείο» Βούλας, διανέμεται ειδικό έντυπο με 
οδηγίες για τα παιδιά που νοσηλεύονται βασιζόμενες στον Χάρτη Δικαιωμάτων του Παιδιού. 
Το έντυπο αυτό, χορηγείται σε κάθε παιδί που εισάγεται στην παιδιατρική κλινική ενώ παράλληλα, ανάλογα με 
την ηλικία και με την βοήθεια των γονέων, γίνεται προσπάθεια ενημέρωσης των ιδίων των παιδιών για την φροντίδα 
υγείας τους. Η επίδραση του ειδικού αυτού ενημερωτικού εντύπου στην συμπεριφορά νοσηλευόμενων παιδιών 
αναλύθηκε σε ερευνητική εργασία που παρουσιάστηκε στο 41ο Πανελλήνιο Παιδιατρικό Συνέδριο το 2003, η οποία 
εργασία και βραβεύτηκε με το Α βραβείο Κοινωνικής Παιδιατρικής. Σε αυτή την ερευνητική εργασία απεδείχθη από 
την στατιστική ανάλυση, ότι στα παιδιά που έγινε ενημέρωση με την συνεργασία πάντα των γονέων τους, 
η ψυχοσωματική ισορροπία τους, διαταράχθηκε πολύ λιγότερο από αυτά τα παιδιά που ανήκαν στην ομάδα της 
έρευνας που δεν έτυχε ενημέρωσης. Συγκεκριμένα, τα ενημερωμένα παιδιά, ήταν λιγότερο αγχωμένα, πιο χαρούμενα, 
πιο φιλικά προς τα άλλα παιδιά που νοσηλεύονταν συγχρόνως στο τμήμα και κυρίως πιο συνεργάσιμα στη θεραπεία. 

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το όλο το πνεύμα της Χάρτας των δικαιωμάτων των παιδιών λαμβάνεται πάντα υπόψη από 
τους αρμοδίους φορείς που επιμελούνται του σχεδιασμού των υγειονομικών δραστηριοτήτων για τα παιδιά, όπως 
στους παιδικούς σταθμούς, στα παιδιατρικά νοσοκομειακά τμήματα, σε γενικά νοσοκομεία, στα γενικά νοσοκομεία Παίδων 
και στις ιδιωτικές κλινικές. Ατυχώς, όμως, στην πράξη, όλοι ήμαστε γνώστες της μη τήρησής τους, έτσι ώστε τα 
δικαιώματα αυτά, να παραγκωνίζονται και να προκύπτουν λύσεις εκτρωματικές, όπως να λειτουργούν παιδιατρικά 
τμήματα σε παραπήγματα, σε χώρους απαξιώτικους για εργασία, ανεπαρκείς κ.λ.π. ώστε, τα παιδιά να αποτελούν 
μειονοτική ομάδα στη οποία γίνονται αρνητικές διακρίσεις. Γι’ αυτό, επιβάλλεται να υπενθυμίζουμε στις κατά περίπτωση 
αρχές, ότι υπάρχει η Χάρτα των Δικαιωμάτων των Παιδιών, η οποία πρέπει να τυγχάνει εφαρμογής και όχι να 
αντιμετωπίζεται σε πολλές περιπτώσεις ως ένα θεωρητικό κείμενο διακήρυξης δικαιωμάτων των παιδιών. 

Είναι εμφανές ότι σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή των προβλεπόμενων στην Χάρτα των Δικαιωμάτων των παιδιών 
εν τοις πράγμασι έχει ανατεθεί στους ώμους των παιδιάτρων οι οποίοι και καλούνται να επιμεληθούν όχι μόνο 
της εφαρμογής της αλλά και της περιφρούρησης της, αλλιώς η Χάρτα των Δικαιωμάτων των Παιδιών κινδυνεύει 
να καταστεί ένα θεωρητικό κείμενο, και όχι μία υποχρεωτική συμπεριφορά προς τα παιδιά.